LIEÂN MAÏNG (INTERNET)
&
MAÏNG NHEÄN TOAØN CAÀU (WORLD WIDE WEB = WWW)
Tin töùc veà nhöõng thaønh töïu môùi nhaát lieân heä ñeán Tin Hoïc vaø ngöôøi Vieät chuùng ta.

Thaùng 3/1996
Ñoã Thoâng Minh

I- THÔØI ÑAÏI TRUYEÀN THOÂNG
Khoâng nhöõng tin töùc veà Tin Hoïc (Informatics) maø ngay caû tin töùc thôøi söï haøng ñaàu hieän nay ñeàu noùi veà Lieân Maïng & Maïng Nheän Toaøn Caàu. Moät thuaät ngöõ thôøi thöôïng "phong traøo Lieân Maïng" (Internet boom) ñöôïc duøng ñeå noùi leân söï buøng noå toaøn dieän vaø roäng lôùn chöa töøng coù trong quaù trình lòch söû tieán boä cuûa nhaân loaïi veà caùc phöông tieän vaø kyõ thuaät truyeàn thoâng ñaïi chuùng naøy.
Theo thoáng keâ cuûa ELNET, thuaät ngöõ ñöôïc duøng nhieàu nhaát trong naêm 1995 laø maùy ñieän toaùn (computer), ña phöông tieän truyeàn thoâng (multimedia), ñóa hình daïng ñieän töû (digital video disk = DVD), vaø Lieän Maïng (Internet) laø thuaät ngöõ cuûa naêm 1996. Coù moät chuyeän vui cöôøi ñang lan truyeàn vaø gaây lo ngaïi trong giôùi truyeàn thoâng, vì soá ngöôøi bò coi laø "voâ gia cö" ñang gia taêng moät caùch ñaùng keå. Theo ñoù, ngöôøi ta döï ñoaùn theá kyû 21 seõ laø theá kyû cuûa Maïng Nheän Toaøn Caàu, ai cuõng coù theå taïo cho mình moät "home page" (trang ñaàu) coi nhö "my home" (nhaø cuûa toâi). Theá neân, böôùc vaøo theá kyû 21 maø ai chöa coù moät "my home" nhö vaäy thì keå nhö laø ngöôøi... ngöôøi "homeless" (voâ gia cö) chöù coøn gì nöõa. Soá ngöôøi "voâ gia cö" theo quan nieäm cuõ thì chæ laø moät thieåu soá raát nhoû, nhöng theo quan nieäm môùi coù theå chieám quaù baùn!!!
Khoaûng giöõa thaäp nieân 80 ñöôïc coi laø giai ñoaïn khôûi ñaàu cuûa vieäc phoå caäp Lieân Maïng, vaø giöõa thaäp nieân 90 ñöôïc coi laø giai ñoaïn khôûi ñaàu cuûa vieäc phoå caäp Maïng Nheän Toaøn Caàu. Lieân Maïng laø söï lieân keát caùc maïng cuïc boä (local area network = LAN) treân quy moâ toaøn caàu qua ñöôøng daây ñieän thoaïi, khieán cho vieäc truyeàn thoâng khoái löôïng tin töùc khoång loà aùc vaên baûn phaåm chaát cao, nhöng vôùi Maïng Nheän Toaøn Caàu chuùng ta truyeàn thoâng vaø baûo toàn ñöôïc caû aâm thanh vaø hình aûnh, neân ñöôïc goïi laø ña phöông tieän (multimedia), coù nôi dòch laø ña phöông dieän.
Tuy vaäy, Lieân Maïng vaø Maïng Nheän Toaøn Caàu khoâng phaûi laø hai heä thoáng rieâng reõ, maø Maïng Nheän Toaøn Caàu chæ laø moät öùng duïng caáp cao döïa treân Lieân Maïng. ÖÙng duïng naøy ñöôïc coi laø cuoäc caùch maïng truyeàn thoâng môû ñöôøng böôùc vaøo kyû nguyeân truyeàn thoâng theá kyû 21. Cho ñeán naêm 1995, ñaõ coù khoaûng 40 trieäu nguôøi thuoäc hôn 150 quoác gia söû duïng Lieân Maïng, vaø öôùc tính tôùi naêm 2000 seõ coù 200 trieäu ngöôøi söû duïng, töùc taêng gaáp 5 trong voøng 5 naêm.
II- TÍNH PHOÅ CAÄP CUÛA MAÙY ÑIEÄN TOAÙN
Maùy ñieän toaùn caøng luùc caøng reû, loaïi thöôøng giaù chæ ñoä treân döôùi 1.000 Myõ Kim, maø tính naêng caøng luùc cao hôn. Theo döï ñoaùn, tôùi naêm 1997, coù 60% ngöôøi Hoa Kyø vaø 30% ngöôøi Nhaät Baûn duøng maùy ñieän toaùn thöông maïi, 40% ngöôøi Hoa Kyø vaø 20% ngöôøi Nhaät Baûn duøng maùy ñieän toaùn taïi gia. Tyû leä ngöôøi Vieät söû duïng maùy ñieän toaùn khoâng ñöôïc roõ nhöng cuõng ñöôïc keå laø khaù lôùn, vaø ngaøy moät taêng. ÔÛ trong nöôùc ñaõ coù khoaûng 60.000 maùy ñieän toaùn, vaø öôùc tính naêm 2000 seõ coù khoaûng 100.000 maùy ñieän toaùn. ÔÛ haûi ngoaïi, soá maùy ñöôïc söû duïng coøn nhieàu gaáp boäi. Do ñoù Lieân Maïng hay Maïng Nheän Truyeàn Thoâng Toaøn Caàu caøng luùc caøng trôû neân quen thuoäc hôn ñoái vôùi chuùng ta.
Naêm 1994, coâng ty Intel löøng danh cuûa Hoa Kyø ñaõ phaùt haønh boä xöû lyù trung öông (central processing unit = CPU) 80586 teân Pentium loaïi 32-bit. Ñaây laø boä phaän raát nhoû, moãi chieàu chæ ñoä 2 inches (5 cm) nhöng laø ñaàu naõo cuûa maùy ñieän toaùn. Pentium chöùa tôùi 3 trieäu ñeøn tinh theå (transistor), ñeøn hai cöïc (diode)..., coù khaû naêng xöû lyù 219 trieäu leänh trong moät giaây vaø toác ñoä loaïi nhanh nhaát laø 133 MHz. Cuoái naêm 1995, coâng ty Intel phaùt haønh boä xöû lyù trung öông môùi teân PentiumPro coøn goïi laø P6, coù naêng löïc xöû lyù gaáp 2 - 3 laàn Pentium, vaø toác ñoä 150 - 266 MHz. Vôùi boä xöû lyù trung öông môùi toác ñoä quaù nhanh nhö vaäy, ñoâi khi ngöôøi duøng phaûi phaûi töø töø chôø caùc coâng ty nhu kieän kòp thôøi cheá caùc saûn phaåm thích öùng. Xöa nay, coâng ngheä cöông kieän (hardware) laø neàn taûng neân vaãn thöôøng ñi tröôùc coâng ngheä nhu kieän (software).
Caùc maùy ñieän toaùn ña phöông tieän ngaøy nay thöôøng coù caû cô naêng ñieän thoaïi, maùy traû lôøi (answering machine), ñieän thö (fax), thö aâm (voice mail), loa laäp theå (stereo speaker), boä ñieàu höôûng truyeàn hình (TV tuner) ñeå xem TV... vaø caøi ñaët saün thieát bò truy caäp maïng laø boä bieán-hoaøn (modem). Toác ñoä truyeàn thoâng cuûa caùc boä bieán hoaøn ñaõ leân ñeán 28.800 bps hay hôn, vaø dung löôïng cuûa boä nhôù (memory) hay ñóa cöùng (hard disk) cuõng gia taêng ñaùng keå, baét ñaàu ñöôïc tính baèng gigabai (1.000 megabai), töông ñöông ñoä 200.000 trang kyù töï (character) neáu chöa eùp (uncompressed), ñieàu naøy giuùp cho vieäc truyeàn thoâng caøng theâm höõu hieäu. Môùi ñaây, coâng ty nhu kieän Microsoft cuûa Hoa Kyø ñaõ quyeát ñònh keøm theâm chöông trình truy caäp maïng (access program) trong saûn phaåm töøng gaây chaán ñoäng laø Windows 95 (Cöûa Soå 95). Quyeát ñònh naøy ñaõ gaây höùng khôûi trong giôùi truyeàn thoâng khaép naêm chaâu. Vì vôùi khoaûng 30 trieäu boä nhu kieän Windows 95 döï truø ñöôïc tung ra thò tröôøng trong naêm 1995 - 96, vieäc truy caäp maïng laïi caøng phoå caäp nhanh choùng hôn.
Windows 95 hay goïi taét laø Win95, bao goàm caû boä Win32 (vì coù khaû naêng hoã trôï boä xöû lyù 32-bit cuûa coâng ty Intel, Hoa Kyø) nhö Windows NT, ñöôïc coi laø moät taäp hôïp ñaày ñuû nhaát caùc cô naêng cuûa maùy ñieän toaùn caù nhaân ñaõ ñöôïc bieát töø tröôùc ñeán nay. Windows 95 ñang gaây xoân xao dö luaän vì:
1- Ñöôc quaûng caùo thaät raàm roä, chính thöùc ra ñôøi ngaøy 24/8/1995, sau khi gia haïn nhieàu laàn vì phaûi chôø thöû nghieäm vôùi 2.600 nhu kieän öùng duïng (application software) khaùc nhau. Nguyeân caùi teân cuûa noù cuõng ñaõ "loâi thoâi" roài. Thoâng thöôøng, sau phieân baûn 3.1 (version 3.1) laø phieân baûn 4, ñöôïc goïi laø "Chicago" laø teân maõ (code name) thuoäc noäi boä (internal), vaø Windows 95 laø teân thöông maïi (commercial name) thuoäc ngoaïi boä (external). Laáy naêm 95 ñaët teân seõ deã maát thôøi gian tính, thöôøng caùc taïp chí hay xe hôi ñeàu phaûi ñeà ngaøy ra ñôøi sôùm hôn. Windows 95 aán baûn ngoaïi ngöõ (caàn thôøi gian dòch vaø thöû nghieäm) seõ tôùi tay ngöôøi duøng ôû caùc nöôùc vaøo naêm 1996. Qua naêm 1996, ngöôøi duøng töï hoûi seõ coù Windows 96? Neân mua Windows 95 hay chôø Windows 96?
Tin môùi nhaát cho hay, coâng ty Microsoft ñaõ tieán haønh thöïc hieän Windows 97 ngay sau khi phaùt haønh Windows 95. Ngaøy 8/12/95, coâng ty Microsoft ñaõ yeâu caàu coâng ty Toshiba (ñöùng ñaàu theá giôùi veà maùy ñieän toaùn khoå saùch (note) cuûa Nhaät Baûn hôïp taùc cheá taïo Windows 97. Ñoàng thôøi yeâu caàu coâng ty NEC (ñöùng ñaàu Nhaät Baûn veà soá löôïng maùy ñieän toaùn caù nhaân baùn ñöôïc, khoaûng 50% thò tröôøng) hôïp taùc trong vieäc thöïc hieän Windows 97 aán baûn tieáng Nhaät.
2- Ñöôïc phaùt haønh bôûi coâng ty nhu kieän lôùn nhaát theá giôùi laø Microsoft, vôùi soá voán khoaûng 40 tyû Myõ Kim. Coâng ty ñaõ huy ñoäng 500 kyõ sö, ñaàu tö 100 trieäu Myõ Kim trong hôn 3 naêm ñeå hoaøn taát Windows 95, vaø döï truø seõ lôøi hôn 1 tyû Myõ Kim.
3- Chính chuû tòch coâng ty laø oâng Bill Gates (nhaø tyû phuù treû tuoåi, tích saûn khoaûng 12 tyû Myõ Kim) giôùi thieäu 150 cô naêng môùi cuûa Windows 95. Nhöng töïu chung laïi, caùc cô naêng môùi laø:
a- Caøi ñaët caùc chöông trình öùng duïng (aplication program) töï ñoäng qua chöông trình teân laø "Plug and Play".
b- Hoã trôï caùc giao dieän buùt ñieän töû (pen interface), caùc thieát bò nhaäp kieän (data input device).
c- Tieän duïng trong moâi tröôøng ña phöông tieän truyeàn thoâng vaø truy caäp maïng Novell, Maïng Cuïc Boä (Local Area Network = LAN), Maïng Toaøn Cuïc (Wide Area Network = WAN), cuõng nhö keøm chöông trình truy caäp maïng Microsoft (Micorsoft Network, ñang chuaån bò ra ñôøi)...
Do ñoù giôùi chuyeân gia cho raèng khoâng coù gì môùi neáu so vôùi Heä Thoáng Vaän Haønh (Operating System) cuûa Apple Machintosh. Sôû dó coâng ty Apple leùp veá vì soá maùy ñieän toaùn chæ chieám 6,5% thò tröôøng do giaù hôi cao, nay coâng ty ñaõ haï giaù vaø phaûi boû ñöôøng loái ñoäc quyeàn, môû cho caùc coâng ty khaùc cheá taïo maùy töông thích (compatible) nhö IBM ñaõ laøm nhaèm gia taêng soá maùy.
4- Raát nhieàu ngöôøi mua Windows 95 ñeå naâng caáp (upgrade) phieân baûn 3.1 ñang duøng. Nhöng cuõng coù ngöôøi e deø, vì Windows 95 ñoøi hoûi Boä Nhôù Truy Caäp Ngaãu Nhieân (Random Access Memory = RAM) tôùi 12 MB, vaø khi caøi ñaët coù theå laøm hö haïi caùc nhu kieän öùng duïng vaø taäp tin ñang duøng. Theâm nöõa neáu duøng caùc chöông trình öùng duïng cuõ deã bò truïc traëc, neân phaûi chôø caùc chöông trình öùng duïng treân Windows 95 ra ñôøi.
Coâng ty VNI (Vietnam International), Cosmos (VNU), VPS... cuûa ngöôøi Vieät ôû Hoa Kyø ñaõ nhanh choùng phaùt haønh boä xöû lyù töø (word processor) vaø daïng chöõ Vieät duøng treân Windows 95.
Trong luùc bieát bao ngöôøi tìm mua duøng Windows 95 thì laïi coù ngöôøi cho raèng Windows 95 cuõ roài. Thaät vaäy, moät soá coâng ty cheá taïo cöông kieän vaø nhu kieän ôû Hoa Kyø nhö Oracle, ôû Nhaät Baûn nhö Nihon Densanki... (ñöa ra ñaàu cuoái iBOX vôùi giaù döôùi 500 MK) cho raèng, caøng luùc maùy ñieän toaùn vaø Windows caøng phöùc taïp, giaù seõ cao vaø chieám nhieàu choã trong boä nhôù. Hoï chuû tröông cheá taïo maùy ñieän toaùn sao cho ñôn giaûn ñeå ai cuõng coù theå duøng, nhö duøng ñieän thoaïi hay maùy voâ tuyeán truyeàn hình. Chieáu theo traøo löu Lieân Maïng hieän nay, hoï cho raèng caàn coù moät theá heä maùy môùi, ñoù laø "maùy ñieän toaùn Lieân Maïng" (Internet computer). Chuû yeáu duøng truy caäp nguoàn tin töùc bao la töø Lieân Maïng, cuõng nhö naïp xuoáng (down load) caùc nhu kieän... do ñoù nhu kieän tra tìm (reference soft) laø quan troïng nhaát.
Toùm laïi, hoï muoán ñöa ra loaïi maùy ñieän toaùn goïn hôn, tieän hôn vaø reû hôn, vôùi giaù chæ khoaûng 500 MK, döï truø tung ra thò tröôøng vaøo moät ngaøy raát gaàn töùc khoaûng thaùng 9/96. Ngoaøi cô naêng noái vôùi maïng vaø kho döõ kieän (database), coøn coù cô naêng xöû lyù hình aûnh, aâm thanh, hoäi nghò baèng truyeàn hình... Maùy naøy duøng boä xöû lyù trung öông (central processing unit = CPU) 32 bit vaø boä nhôù (RAM) 8 MB, loaïi saùch tay kích thöôùc 20 x 27.5 cm, naëng döôùi 900 gam, taát nhieân cuõng coù loaïi ñeå baøn.
III- LIEÂN MAÏNG
Lieân Maïng khôûi ñaàu naêm 1960 chæ laø coâng trình noái moät soá maùy ñieän toaùn cho Cuïc Keá Hoaïch Nghieân Cöùu Caáp Cao (Advanced Researched Projects Agency = ARPA) thuoäc Boä Quoác Phoøng Hoa Kyø nhaèm thaønh laäp maïng ARPA (ARPANet). Coâng trình naøy öùng duïng phöông thöùc chuyeån goùi (packet switching) döõ kieän, cho pheùp nhieàu ngöôøi duøng treân cuøng moät ñöôøng daây. Phöông thöùc cuõ chæ coù theå noái tröïc tieáp giöõa hai maùy ñieän toaùn, töùc hai ngöôøi duøng treân moät ñöôøng daây. Sau ñoù, maïng ARPA ñöôïc noái vôùi caùc maïng khaùc cuûa caùc cô quan, ñaïi hoïc, coâng ty... thaønh Lieân Maïng (Internet). Vì tính thöïc duïng vaø tieän ích to lôùn, noù ñaõ ñöôïc môû roäng treân quy moâ toaøn caàu vaøo thaäp nieân 1970, vaø cho moïi ngöôøi duøng vaøo thaäp nieân 1980. Lieân Maïng ngaøy nay quy tuï hôn 10.000 Maïng Cuïc Boä (Local Area Network = LAN).
Lieân Maïng ñaõ ñem laïi nhöõng thoâng tin caàn thieát töùc thôøi, giuùp giaûi quyeát raát nhieàu coâng vieäc moät caùch nhanh choùng. Töø vieäc lieân laïc ñeán giaùo duïc, giao dòch ñeán thöông maïi, ngaân haøng ñeán chöùng khoaùn, y khoa ñeán khoâng gian, hoøa bình ñeán chieán tranh... Ngöôøi duøng cuõng coù theå naïp xuoáng maùy ñieän toaùn cuûa mình nhöõng mieãn phí kieän (freeware) töø maïng ñeå laøm phong phuù hoùa thö vieän nhu kieän (software library) cuûa mình.
Lieân Maïng cuõng môû ra moät thò tröôøng giao dòch, quaûng caùo môùi raát to lôùn. Nhö ngöôøi duøng ôû Phaùp coù theå doø treân Lieân Maïng ñeå mua saùch ôû Hoa Kyø... thay vì phöông thöùc vieát thô coå ñieån raát chaäm chaïp, ñoâi khi khoâng caäp nhaät kòp vôùi nhöõng thay ñoåi sau ñoù. Hoa Kyø vaø nhieàu quoác gia ñang lo boû ra haøng tyû Myõ Kim ñeå thieát laäp "Sieâu Xa Loä Thoâng Tin" (Super Information Highway) ñeå môû roäng ñöôøng chuyeån vaän khoái döõ kieän khoång loà (vì moät trang hình coá ñònh khoâng thoâi coù theå chieám 2 - 3 megabai) nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi duøng ñang gia taêng vôùi toác ñoä choùng maët.
Vì nhu caàu truy caäp lieân maïng quaù lôùn vaø haáp daãn neân caùc coâng ty chuyeân laøm maùy troø chôi (game machine) cuõng nhaûy vaøo thò tröôøng naøy. Nhö coâng ty Bandai cuûa Nhaät Baûn hôïp taùc vôùi coâng ty Apple ñöa ra maùy troø chôi Pipin giaù ñoä 600 MK, coù cô naêng truy caäp maïng ñaàu tieân vaøo thaùng 3/96. Tieáp theo laø coâng ty SEGA Interprises ñöa ra boä bieán hoaøn giaù 100 MK, noái vaøo maùy troø chôi Saturn 32 bit (loaïi maùy môùi hôn 1 naêm ñaõ baùn treân 2 trieäu caùi) ñeå truy caäp maïng. Caùc coâng ty Sony, National (Matsushita) cuûa Nhaät Baûn cuõng raùo rieát chuaån bò ñöa ra loaïi maùy töông töï. Rieâng coâng ty maùy troø chôi Nintendo cuûa Nhaät Baûn laø coâng ty haøng ñaàu theá giôùi seõ ñöa ra loaïi maùy 64 bit vaøo thaùng 6/96 giaù ñoä 200 MK, vôùi hình aûnh 3 chieàu roõ raøng hôn.
Lieân Maïng ñoái vôùi chuùng ta ñaõ ñem laïi caùc lôïi ích nhö môû ra moâi tröôøng cho caùc dieãn ñaøn thoâng tin, dieãn ñaøn thaûo luaän...
Nhö noäi dung cuûa cuoán Töø Ñieån Tin Hoïc Toång Hôïp ñoái dòch Anh-Vieät cuûa chuùng toâi phaùt haønh naêm 1994, ñaõ ñöôïc ñöa leân dieãn ñaøn thaûo luaän töï do töø thaùng 3/1995. Moãi tuaàn, ñieàu hôïp vieân töø UÙc Ñaïi Lôïi ñöa leân dieãn ñaøn moät danh saùch ñoä 300 thuaät ngöõ, danh saùch naøy seõ ñöôïc moät maùy ñieän toaùn chuû (host) ôû Hoa Kyø töï ñoäng chuyeån ñeán ñòa chæ ñieän töû thö (e-mail) cuûa hôn 100 ngöôøi ñaêng kyù tham döï töø 20 quoác gia khaùc nhau.
Baát cöù khi naøo tham döï vieân baät maùy ñieän toaùn vaø môû thö ra xem (ngöôøi naøy ñaõ ñaêng kyù truy caäp Lieân Maïng qua moät maïng ñòa phöông) seõ thaáy ngay danh saùch thuaät ngöõ, vaø yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc tham döï vieân, nhaát laø caùc tham döï vieân chuû choát coù nhieäm vuï duyeät vaø cho yù kieán sô khôûi. Tham döï vieân tha hoà ñoùng goùp yù kieán vaø gôûi laïi dieãn ñaøn, yù kieán ñoù seõ ñoàng thôøi ñöôïc gôûi tôùi taát caû caùc tham döï vieân khaùc. Do ñoù, caùc tham döï vieän coù cô hoäi hoïc hoûi, ñoùng goùp maø khoâng nhaát thieát phaûi cuøng luùc ngoài laïi vôùi nhau.
Sau 8 thaùng thaûo luaän, caùc tham döï vieân ñaõ thoâng qua ñöôïc khoaûng 7.000 thuaät ngöõ, ñieàu naøy tieát kieäm ñöôïc raát nhieàu thì giôø vaø taøi chính. Vì thöïc teá traùi ñòa caàu khoâng nhoû ñi, khoâng theå naøo ñaët vaán ñeà caùc tham döï vieân töø khaép moïi nôi phaûi hoïp laïi vôùi nhau taïi moät choã, thaûo luaän keùo daøi trong caû moät hai naêm trôøi. So saùnh vôùi loái laøm vieäc cuûa UÛy Ban Ñieån Cheá Danh Töø ôû Vieät Nam tröôùc ñaây, moãi thaùng hoïp moät buoåi, chæ thoâng qua ñöôïc vaøi thuaät ngöõ, soá thuaät ngöõ dòch ñöôïc bò soá thuaät ngöõ môùi naåy sinh boû xa, do ñoù hieäu quaû raát laø thaáp. Qua ñoù chuùng ta thaáy ngay moät trong nhöõng thaønh quaû lôùn lao cuûa phöông tieän truyeàn thoâng môùi (new media) Lieân Maïng, giuùp chuùng ta vaø nhaân loaïi noùi chung tieán boä nhanh choùng.
Dieãn ñaøn loaïi vöøa keå treân ñöôïc coi laø "phi khoâng gian" vì duø ôû baát cöù chaân trôøi naøo cuõng nhö ñang beân caïnh nhau, vaø "phi thôøi gian" vì tuy muùi giôø khaùc nhau, goùp yù vaøo thôøi ñieåm khaùc nhau vaãu duy trì toát cuoäc thaûo luaän. Lieân Maïng ñaõ goùp phaàn ñöa con ngöôøi laïi gaàn nhau hôn, tuy thöôøng laø khoâng bieát maët nhau nhöng hieåu ñöôïc nhau, laø ñaàu moái cuûa söï caûm thoâng vaø caû hoøa bình?
Vaøo cuoái naêm 1995, moät tham döï vieân treân dieãn ñaøn laø anh Vuõ Chaâu ñaõ thaûo chöông trình töø ñieån (dictionary program) duøng tröïc tieáp (on-line) treân maùy ñieän toaùn hoã trôï Windows 3.x vaø Windows 95. Nhu kieän English-Vietnamese Technique Dictionary naøy öùng duïng ngay cho keát quaû thaûo luaän ñuùc keát töø dieãn ñaøn. Vôùi thieän yù cuûa anh Vuõ Chaâu, anh ñaõ cung caáp nhö moät mieãn phí kieän (freeware), maø moïi tham döï vieân cuõng nhö thaân höõu coù theå naïp xuoáng maùy duøng.
Vì soá dieãn ñaøn truyeàn thoâng cuûa ngöôøi Vieät quaù nhieàu, ôû ñaây chæ xin ñeà caäp veà dieãn ñaøn thaûo luaän thuaät ngöõ Tin Hoïc keå treân, lieân laïc ñieän töû thö (e-mail):
1- Ñòa chæ ñaêng kyù dieãn ñaøn:
Majordomo Saigon.Com
a- Phaàn chuû ñeà (subject): boû troáng (neáu ñöôïc).
b- Phaàn noäi dung thoâng ñieäp (message) ñaùnh: Subscribe Vacecets-Dict.
c- Khi muoán ruùt khoûi dieãn ñaøn, thì phaàn noäi dung ñaùnh: Unsubscribe.
2- Ñòa chæ goùp yù kieán vôùi dieãn ñaøn:
Vacets-Dict Saigon.com
* Ñòa chæ ñieän töû thö thöôøng goàm:
1- Teân ngöôøi duøng (user name) coù khi theâm Ñòa Chæ Quy Öôùc Lieân Maïng (Internet Protocol Address), tieáp theo baèng daáu a voøng.
2- Teân maùy ñieän toaùn chuû (host).
3- Teân laõnh vöïc (domain).
IV- MAÏNG NHEÄN TOAØN CAÀU
Vôùi Maïng Nheän Toaøn Caàu thì vieäc truyeàn thoâng treân Lieân Maïng ñöôïc naâng leân moät möùc ñaùng keå. Khoâng nhöõng chuùng ta coù theå theo doõi tin töùc thôøi söï cuûa caùc cô quan truyeàn thoâng nhö moät chöông trình truyeàn hình (coù aâm thanh vaø hình aûnh chuyeån ñoäng), chuùng ta coøn coù theå truy caäp caùc kho döõ kieän (database) nhö caùc thö vieän, taøi lieäu veà caùc cô sôû thöông maïi cho ñeán haõng xöôûng..., caùc taøi lieäu giôùi thieäu veà toøa Baïch OÁc, Nguõ Giaùc Ñaøi, CIA, veà ñaûng Coäng Hoøa, Daân Chuû cuûa Hoa Kyø, Thö Vieän Quoác Hoäi Hoa Kyø..., cho ñeán caùc chöông trình giaûi trí...
Vôùi moät boä giaùm thò (monitor) vaø maøn hình (screen) toát, moät boä bieán-hoaøn toác ñoä trung hay cao, vaø moät chöông trình truy caäp maïng, ngöôøi duøng seõ thaáy thoaûi maùi veà möùc ñoä phong phuù cuûa nhöõng tin töùc cuõng nhö hình aûnh ghi nhaän ñöôïc, vaø thöôøng khi coøn caûm thaáy khoâng tieâu thuï heát, thöøa thaõi nhö "raùc" vaäy.
Khi truy caäp vaøo moät chöông trình treân Maïng Nheän Toaøn Caàu, chuùng ta seõ gaëp trang ñaàu (home page). Ñaây laø trang giôùi thieäu noäi dung döôùi daïng sieâu vaên baûn (hypertext) cuûa coâng ty, ñoaøn theå hay moät caù nhaân naøo ñoù. Goïi laø sieâu vaên baûn vì trang ñaàu naøy cuõng nhö caùc trang beân trong öùng duïng chöông trình ñoïc löôùt Maïng Nheän (Web browser) naèm trong chöông trình truy caäp maïng nhö Netcruiser, Mosaic, vaø nhaát laø Chöông Trình Ñaïo Haøng Netscape (Netscape Navigator) coù hoaït tính kyø dieäu môùi phaùt haønh naêm 1995. Chöông Trình Ñaïo Haøng Netscape do oâng Marc Andreessene (luùc ñoù môùi 24 tuoåi) laøm Phoù Giaùm Ñoác coâng ty Netscape Communication Corp (NCC) bieân soaïn. Saûn phaåm naøy hy voïng coù tôùi 40 trieäu ngöôøi duøng, trong khi Windows 95 coù theå coù tôùi 100 trieäu ngöôøi duøng. Chæ trong coù 2 naêm (1994-1995) oâng Marc Andreesene ñaõ coù trong tay soá coå phieáu trò giaù khoaûng 50 trieäu Myõ Kim. Taøi saûn tuy chöa thaám gì vôùi Bill Gates, nhöng ñaït tôùi soá tieàn naøy nhanh hôn caû Bill Gates.
Vôùi chöông trình naøy, ngöôøi duøng seõ qua con chuoät (mouse), nuùt truy tích (track button), hay ñeäm truy tích (track pad) ñieàu khieån con troû (pointer) baám leân nhöõng ñeà muïc hay khung trong trang ñeå chuyeån qua caùc ñeà muïc khaùc moät caùch nhanh choùng vaø tieän lôïi nhôø caùc noái (link) töông taùc (interact) giöõa caùc sieâu vaên baûn vôùi nhau. Thí duï trong danh muïc (list) caùc tin töùc coù: thôøi söï, kinh teá, giaùo duïc, theå thao, aâm nhaïc... Ngöôøi trình baày sieâu vaên baûn seõ duøng Ngoân Ngöõ Ñaùnh Daáu Sieâu Vaên Baûn (Hypertext Markup Language = HTML) ñeå chæ ñònh nhöõng ñeà muïc coù noäi dung töùc coù döõ kieän beân trong baèng moät maàu naøo ñoù, cho pheùp ngöôøi duøng môû ra xem. Neáu choïn muïc "giaùo duïc", chæ vieäc baám vaøo doøng chöõ "giaùo duïc" thì muïc naøy seõ môû ra. Trong muïc "giaùo duïc", thí duï coù muïc "ñaïi hoïc", baám vaøo muïc naøy chuùng ta seõ thaáy caùc döõ kieän veà ñaïi hoïc... Ngoaøi ra, coù theå ñoïc suoâi ngöôïc caùc trang trong Maïng Nheän Toaøn Caàu deã daøng hôn laø trong Lieân Maïng.
Tröôùc ñaây, heä thoáng Mac cuûa coâng ty Apple hay Windows treân IBM... chæ cho chuùng ta caùc thanh ñôn choïn (menu bar) ôû treân ñaàu maøn hình hay hình töôïng (icon) nhaát ñònh, chæ rieâng phaàn giuùp ñôõ (help) môùi ñaây môùi mang ñaëc tính sieâu vaên baûn. Nay vôùi Netscape, cho pheùp choïn hay chæ ñònh treân baát cöù vò trí naøo trong trang sieâu vaên baûn ñaõ ñöôïc ñaùnh daáu. Caùc chöông trình treân Maïng Nheän Toaøn Caàu coøn thöôøng coù cô naêng chuyeån dòch, töùc ñang xem chöông trình cuûa moät coâng ty A, coù theå chuyeån qua chöông trình cuûa coâng ty B maø khoâng phaûi qua thuû tuïc rôøi chöông trình cuûa coâng ty A roài môùi truy caäp chöông trình cuûa coâng ty B töø ñaàu, do ñoù ñôõ maát thì giôø chôø ñôïi (toán tieàn söû duïng) vaø khoâng bò keït ñöôøng daây. Ngoaøi ra coøn coù thieát keá saün trang traû lôøi, ngöôøi duøng sau khi xem, neáu coù yù kieán, coù theå ñaùnh thaúng vaøo ñoù ñeå chuyeån laäp töùc tôùi coâng ty cung caáp maïng. Con soá ngöôøi môû xem chöông trình cuõng ñöôïc hieån thò laäp töùc, giuùp cho coâng ty cung caáp maïng ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä quan taâm cuûa ngöôøi duøng.
V- NGÖÔØI VIEÄT VÔÙI MAÏNG NHEÄN TOAØN CAÀU
Töø naêm 1994, Vietgate ôû San Jose, Hoa Kyø coù leõ laø maïng ñaàu tieân cuûa ngöôøi Vieät aùp duïng Maïng Nheän Toaøn Caàu. Nhöng chæ töø giöõa naêm 1995, hoaït ñoäng cuûa ngöôøi Vieät ôû Hoa Kyø treân laõnh vöïc naøy môùi ñua nôû qua moät soá maïng, maùy ñieän toaùn cung caáp truy caäp (site), hay trang Maïng Nheän (Web page). Ngöôøi duøng ñöôïc cung caáp theâm nhieàu tin töùc, döõ kieän töø caùc kho (base) do chính ngöôøi Vieät thaønh laäp cho ngöôøi Vieät, vaø nhaát laø töø caùc baùo nhö nhaät baùo Ngöôøi Vieät, nguyeät san Theá Kyû, Ngöôøi Daân, Chaân Trôøi Vieät (Viet Horizon)... Caùc tin töùc naøy ñaëc bieät ñöôïc hieån thò hoaøn toaøn baèng tieáng Vieät, thay vì loaïi kyù töï ñaëc bieät vôùi daáu "leäch laïc" cuûa Quy Ñònh Ñoïc Ñöôïc Trong Ngoaëc Tieáng Vieät (Vietnamese Quoted-Readable Specification = VIQR) nhö thöôøng thaáy treân Lieân Maïng. Phöông thöùc truyeàn thoâng baèng cheá ñoä tieáng Anh (English mode) treân maïng baét buoäc phaûi chuùng ta duøng loái ñaùnh kyù töï ñaëc bieät naøy ñeå dieãn taû tieáng Vieät, töông töï nhö tröôøng hôïp ñaùnh ñieän tín (telegram).
Sôû dó hieån thò tieáng Vieät ñöôïc laø nhôø caùc daïng chöõ (font) thuoäc Boä Maõ Tieâu Chuaån Vieät Nam Duøng Giao Hoaùn Tin Töùc (Vietnam Standard Code for Information Interexchange = VISCII) cuûa nhoùm Tieâu Chuaån Vieät Nam (Viet Standard), hay cuûa Hoäi Chuyeân Gia Vieät Nam (Vietnamese Professionals Society = VPS)... Caùc daïng chöõ Vieät mieãn phí naøy thöôøng ñi keøm trong chöông trình treân maïng, cho pheùp ngöôøi duøng naïp xuoáng (download) ñeå hoaùn chuyeån töï ñoäng caùc kyù töï ñaëc bieät treân Lieân Maïng, nhö "a(n ma(.c" thaønh caùc kyù töï Vieät Nam bình thöôøng laø "aên maëc". Tuy nhieân, caàn löu yù laø ôû Hoa Kyø, caùc maïng Netcom, Compuserve, Earthlink... coù theå duøng chöông trình Netscape, do ñoù cho pheùp vieát choàng (overwrite), töùc duøng daïng chöõ ngoaøi (nhö caùc boä chöõ Vieät...) beân caïnh caùc daïng chöõ ñaõ ñònh saün. Coøn maïng American Online... thì chöa hieån thò chöõ Vieät ñöôïc, tröø khi caùc maïng naøy thay ñoåi cô naêng duøng ñöôïc vôùi chöông trình Netscape trong thôøi gian tôùi.
Theâm nöõa, treân Maïng Nheän Toaøn Caàu coøn coù caùc hình maàu ñeïp maét, vaø töông lai coù theå coù hình chuyeån ñoäng nhö phim (movies). Ngöôøi duøng tha hoà ñoïc caùc baøi baùo... ngay khi vöøa phaùt haønh, töùc vöøa ñöa leân maïng, vaø taát nhieân neáu thích baøi naøo thì coù theå naïp xuoáng ñeå löu giöõ.
Vietgate chæ môùi qua khoaûng moät naêm hoaït ñoäng trong giai ñoaïn sô khai, tuy chöa ñöôïc quaûng baù roäng raõi, nhöng ghi nhaän cho tôùi ngaøy 15/10/1995, ñaõ ñöôïc truy caäp (ngöôøi duøng môû ra xem) 81.823 laàn. Ñieàu aáy chöùng toû söï quan taâm cuûa ngöôøi Vieät trong laõnh vöïc naøy khaù cao. Vôùi söï ra ñôøi cuûa nhieàu maïng môùi trong naêm 1995, coù noäi dung phong phuù, ñaùp öùng nhu caàu ña dieän cuûa ngöôøi duøng Vieät Nam, thì chaéc chaén nhöõng maïng naøy seõ coøn ñöôïc chieáu coá tôùi nhieàu hôn nöõa.
Ñòa chæ cuûa moät soá Maïng Nheän Toaøn Caàu cuûa ngöôøi Vieät taïi Hoa Kyø:
1- 7000 Daëm (7000 miles) (nhoùm cöïu sinh vieân du hoïc Taân Taây Lan)
http://mac-mai.concordia.ca/7nd/
2- Little Saigon Net
http://www.littlesaigon.com
3- Saigonnet
http://www.saigonnet.com
4- Vacets
http://www.saigon.com/ vacets/vacets.html
5- Vietgate
http://www.saigon.com/
6- Vietmedia
http://www.vietmedia.com
7- Vietnam Insight On Line
http://www.vinsight.org/insight.html
8- Vietnet (Dieãn Ñaøn Vaên Hoùa Xaõ Hoäi Ngöôøi Vieät = Social Culture Vietnamese = SCV)
http://www.vnet.org
9- VPS (Hoäi Chuyeân Gia Vieät Nam = Vietnamese Professionals Society)
http://www.web.com/ hcgvn/
* Caùc ñòa chæ Maïng Nheän (Web address) töùc ñòa chæ taøi nguyeân ñoàng nhaát (uniform resource locator = URL) thöôøng bao goàm:
1- Quy öôùc (protocol) laø quy öôùc chuyeån sieâu taäp tin (hypertext transfer protocol = http).
2- Teân maùy ñieän toaùn chuû (host) laø maïng nheän toaøn caàu... (www...).
3- Teân taäp tin (file name).
Ngaøy nay, treân danh thieáp hay tieâu ñeà thö cuûa moät soá ngöôøi, chuùng ta seõ khoâng ngaïc nhieân khi ñoïc thaáy caùc thoâng tin caøng luùc caøng daøi ra. Ngoaøi teân coâng ty, teân ñöông söï, vaø chöùc vuï coøn coù theâm tôùi "9Ñ"...:
1- Ñòa chæ (address).
2- Ñieän thoaïi (telephone).
3- Ñieän thoaïi loai teá baøo/caàm tay/boä ñaøm (celullar phone).
4- Ñieän thö (fax).
5- Ñieän baùo (telex).
6- Ñieän lieân (beeper) hay maùy nhaén tin (pager).
7- Ñieän töû thö (e-mail).
8- Ñòa chæ Maïng Nheän (Web address) hay ñòa chæ taøi nguyeân thoáng nhaát
(uniform resource locator = URL).
9- Ñaøm thö hay thö thoaïi (voice mail)...
Chöa keå soá nhaän dieän (identification number = ID number), soá tröông muïc (account number) traû tieàn söû duïng maïng, vaø aùm soá (password), soá Quy Öôùc Lieân Maïng (Internet Protocol = IP), soá ñieän thoaïi truy caäp gaàn nhaát... maø ñöông söï ghi nhôù.
VI- GIAÙ PHAÛI TRAÛ
Neáu quyù vò laø ngöôøi ñang duøng maùy ñieän toaùn nhöng chöa coù dòp truy caäp Lieân Maïng vaø Maïng Nheän Toaøn Caàu, xin haõy hoûi thaêm caùc ngöôøi söû duïng maïng (netter) ñeå naém moät soá tri thöùc caên baûn cuõng nhö trang bò caùc nhu kieän vaø cöông kieän (hardware) caàn thieát. Boû ra ñoâ vaøi traêm Myõ Kim, quyù vò seõ böôùc vaøo moät chaân trôøi hoïc hoûi, laøm vieäc, vaø giaûi trí môùi. Ñieàu ñaùng lo ngaïi laø quyù vò vaøo roài, meâ quaù khoâng chòu ra nöõa! Tuy kyõ thuaät ñaõ giuùp giaûi quyeát nhieàu coâng vieäc, nhöng nhu caàu cuûa con ngöôøi caøng luùc caøng taêng neân sao luùc naøo cuõng vaãn thaáy thieáu thôøi giôø. Do ñoù cuõng caàn caûnh giaùc laø neáu moãi ngaøy chuùng ta ñeàu meâ maûi, maát vaøi giôø vôùi Lieân Maïng hay Maïng Nheän Toaøn Caàu thì coi chöøng chuùng ta ñang boû beâ gia ñình vaø nhieàu vieäc khaùc, hoaëc laø quaù voäi vaõ khoâng giaûi quyeát caùc vieäc khaùc ñeán nôi ñeán choán nöõa. Vieäc naøo cuõng coù caùi giaù phaûi traû cuûa noù, quyù vò muoán hoïc hoûi, laøm vieäc, giaûi trí... thì cuõng phaûi chaáp nhaän boû ra ít tieàn baïc (tieàn truy caäp maïng ôû Hoa Kyø raát reû so vôùi caùc nöôùc khaùc, vaø trong caùc ñaïi hoïc ôû caùc nöôùc... thöôøng mieãn phí), thì giôø, chöa keå ñoâi khi coøng löng vaø moûi maét cuõng laø leõ thöôøng thoâi.
VII- CAÙC MOÂI THEÅ VAØ PHÖÔNG PHAÙP MÔÙI ÑAÀY TRIEÅN VOÏNG
1- Boä Nhôù Chæ Ñoïc Loaïi Ñóa Goïn (Compact Disk Read Only Memory = CD-ROM)
Vôùi moät ñóa meàm (floppy disk) duøng phöông phaùp tröõ vaø ñoïc döõ kieän baèng töø, loaïi thoâng duïng 3,5 phaân Anh coù dung löôïng khoaûng 1,4 megabai (töông ñöông vôùi 700 trang kyù töï). Nhöng moät CD-ROM duøng phöông phaùp ñoïc döõ kieän baèng tia kích quang (laser beam), loaïi thoâng duïng 12 cm (töông töï nhö ñóa CD aâm nhaïc) coù dung löôïng tôùi 700 megabai (töông ñöông vôùi 350.000 trang kyù töï). Moät ñóa nhoû goïn, dung löông lôùn nhö vaäy, di chuyeån deã daøng maø giaù laïi raát reû (chæ ñoä 1 - 2 Myõ Kim) neân ñaõ trôû thaønh loaïi moâi theå ñöôïc nhieàu ngöôøi kyø voïng nhaát.
Caû moät boä Taân Töø Ñieån Baùch Khoa Britannica (The New Encyclopedia Britannica) löøng danh treân theá giôùi, aán baûn thöù 15, vôùi treân 30 quyeån, bao goàm khoaûng 44 trieäu chöõ (letter) coäng theâm cuoán Töø Ñieån Ñaïi Hoïc (Merriam-Webster's Collegiate Dictionnary)... vôùi ñaày ñuû hình aûnh vaø aâm thanh chæ caàn moät CD-ROM. Boä naøy ôû daïng saùch giaù khoaûng 3.000 Myõ Kim, naëng khoaûng 100 kg, theá maø daïng CD-ROM giaù chæ khoaûng 670 Myõ Kim vaø naëng chæ ñoä 10 gam (1/10.000 so vôùi daïng saùch).
CD-ROM ñaàu tieân cuûa ngöôøi Vieät coù leõ laø ñóa Giao Ñieåm 1, chöùa khoaûng 35.000 taäp tin (file) ñuû loaïi veà vaên hoùa Vieät Nam... chöa keå khoaûng 200 daïng chöõ cho maùy ñieän toaùn IBM hay töông thích vaø Apple Macintosh. Ñóa naøy do moät nhoùm thieän chí ôû Hoa Kyø thöïc hieän naêm 1994, nhaèm baûo toàn vaø coáng hieán di saûn vaên hoùa Vieät, giaù töôïng tröng chæ coù 7 - 15 Myõ Kim. Ñóa Giao Ñieåm 2 ñaõ phaùt haønh vaøo cuoái naêm 1995, laø boä goàm 2 CD-ROM, taäp trung vaøo caùc tö lieäu vaên hoùa nhö truyeän, tranh, nhaïc cuï, hoa quaû... giaù 10 - 16 Myõ Kim.
CD-ROM thöù hai laø Tröôøng Ca Con Ñöôøng Caùi Quan cuûa nhaïc só Phaïm Duy, do coâng ty Coloa ôû San Jose cuûa anh Buøi Minh Cöông taïi Hoa Kyø phaùt haønh thaùng 10/ 1995, giaù 25 - 30 Myõ Kim. Ñaây laø öùng duïng CD-ROM vaøo aâm nhaïc vôùi hình aûnh ñaàu tieân cuûa ngöôøi Vieät, vaø nghe noùi laø öùng duïng thöù tö treân giôùi.
CD-ROM thöù ba laø Vietnam Travel-Hanoi, do Trung Taâm Coâng Ngheä Thoâng Tin Du Lòch taïi Vieät Nam saûn xuaát ñaàu naêm 1996. Ñóa chöùa 300 MB döõ kieän goàm caùc thoâng tin baèng vaên töï, hình aûnh vaø aâm thanh veà caùc maët chính trò, kinh teá, xaõ hoäi cuûa Vieät Nam vaø nhöõng thoâng tin du lòch Haø Noäi.
2- Ñóa Quang Töø (Magnetic Optical disk = MO)
Ñóa quang töø thöôøng ñöôïc goïi taét laø MO, ñöôøng kính chæ ñoä 8 vaø 12 cm, coù hoäp bao boïc nhö ñóa meàm neân an toaøn hôn, dung löôïng khoaûng 128 - 2.600 megabai. MO laø loaïi ñóa coù theå ñoïc vaø vieát ñöôïc (thay vì CD-ROM chæ ñoïc), töùc coù theå duøng nhieàu laàn nhö ñóa meàm (floppy disk). Do ñoù, MO cho pheùp ngöôøi duøng töï tröõ nhöõng döõ kieän mình caàn, thay vì mua CD-ROM laø nhöõng döõ kieän do coâng ty phaùt haønh cung caáp. Nhö caùc döõ kieän ñoà hoïa (graphic), moät trang hình maàu caàn 2 - 3 megabai thì khoâng theå tröõ trong ñóa meàm maø phaûi duøng MO.
3- Nhaän daïng kyù töï baèng quang (optical character recognition)
Vôùi phöông phaùp nhaän daïng kyù töï baèng quang cuûa chöông trình ñoïc kyù töï baèng quang (optical character reader), ngöôøi duøng coù theå deã daøng duøng maùy queùt (scaner) chuyeån caùc kyù töï trong caû moät quyeån saùch vaøo maùy ñieän toaùn trong moät thôøi gian ngaén, thay vì phaûi ñaùnh maùy laïi töø ñaàu vöøa toán coâng söùc vöøa deã nhaàm laãn. Ñang coù nhöõng nhoùm ngöôøi Vieät noã löïc thöïc hieän nhaän daïng kyù töï Vieät (coù daáu thinh). Coâng vieäc hieän nay coøn gaëp khoù khaên vì vaán ñeà kyõ thuaät, nhaát laø vaán ñeà ñaàu tö vaø thò tröôøng. Nhöng neáu trong töông lai vieäc naøy thöïc hieän ñöôc, seõ coù nhöõng kho taøng vaên hoùa chöùa ñöïng trong CD-ROM ra ñôøi, maø ai ai cuõng coù theå thuû ñaéc deã daøng.
4- Ñóa Hình Daïng Soá Töï (Digital Video Disk = DVD)
Neáu CD-ROM giôùi haïn trong phaïm vi ñoïc vaø MO coøn giôùi haïn dung löôïng thì chaéc chaén ngöôøi duøng seõ baèng loøng vôùi DVD (cuõng laø moät loaïi ñóa quang töø), vì DVD cho pheùp ñoïc-vieát vaø dung löôïng lôùn gaáp 7,5 laàn CD-ROM töùc 4.700 megabai hay 4,7 gigabai. Trong thôøi ñaïi ña phöông tieän truyeàn thoâng (multimedia) vôùi Lieân Maïng Toaøn Caàu (World Wide Web), vieäc chuyeån vaø tröõ hình aûnh caàn caùc moâi theå (media) coù dung löôïng cöïc lôùn, thì DVD chính laø giaûi phaùp coù nhieàu kyø voïng nhaát hieän nay.
5- Ñaùnh chöõ Haùn vaø Noâm baèng Quoác Ngöõ
Cuõng trong muïc ñích coáng hieán phöông tieän baûo toàn vaø phaùt huy vaên hoùa, chuùng toâi ñang nghieân cöùn ñeá aùn thöïc hieän Heä Thoáng Ña Ngoân Ngöõ. Ñaây laø moät heä thoáng lyù töôûng vì leõ bao goàm caû chöõ Quoác Ngöõ, Haùn (loaïi phoàn theå cuõ maø Vieät Nam vaø Ñaøi Loan, Hoàng Koâng duøng, loaïi giaûn theå môùi maø Trung Quoác duøng vaø loaïi chöõ rieâng Nhaät Baûn duøng), Noâm... toång coäng leân tôùi hôn 20.000 kyù töï. Phöông phaùp ñaùnh Haùn vaø Noâm baèng La Tinh raát giaûn dò, vì chæ caàn ñaùnh baèng chöõ Quoác Ngöõ roài baám moät vaøi phím laø ñoåi ngay ra chöõ Haùn hoaëc Noâm. Ñaây laø phöông phaùp Nhaät Baûn vaø Trung Hoa ñang duøng, vì ñaùnh baèng Quoác Ngöõ do ñoù chæ caàn söû duïng maùy ñieän toaùn vôùi baøn phím thoâng thöôøng chöù khoâng caàn baøn phím ñaëc bieät naøo caû. Toùm laïi, vaán ñeà laø nhu kieän chöù khoâng phaûi cöông kieän. Vaán ñeà kyõ thuaät ñaõ ñöôïc giaûi quyeát, nhöng ñeà aùn naøy caàn tôùi hôn 20.000 kyù töï treân Unicode 16-bit, laø moät coâng trình coâng to lôùn, ñoøi hoûi nhieàu nhaân löïc, taøi chính, döï truø caàn 3 - 5 hay 7 naêm ñeå thöïc hieän tuøy theo ñieàu kieän cho pheùp. Khi heä thoáng na2y thaønh hình, chuùng ta seõ giaûi quyeát gaàn nhö troïn veïn vaán ñeà vaên töï cuûa Vieät Nam (thöôøng phaûi vieát tay chöõ Haùn vaø Noâm), laø beá taéc lôùn cuûa chuùng ta töø bao haøng ngaøn naêm qua. Vaø heä thoáng naøy cuõng chính laø söï thaêng hoa cuûa nhöõng keát hôïp tình côø vaø laï luøng giöõa ñoâng-taây vaø coå-kim.
* Xin löu yù nhaø baùo hay ngöôøi xöû lyù... theâm "daáu a voøng" vaøo 2 ñòa chæ thö ñieän töû ôû muïc III, vaø "daáu soùng" tröôùc chöõ "vacets/" vaø "hcgvn/" (ñòa chæ Maïng Nheän soá 4: VACETS vaø soá 9: Hoäi Chuyeân Gia) ôû muïc V.